17.04.2020 tarihinde Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğü giren 7244 sayılı Yeni Koronavirüs(Covıd-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un şirket genel kurullarına ve kar payı dağıtım kararlarına etkisini sizlerle paylaşmak isteriz. Şöyle ki;

ANONİM ŞİRKET VE LİMİTED ŞİRKET GENEL KURUL TOPLANTILARINA ETKİSİ

T.C. Ticaret Bakanlığı 20 Mart 2020 tarihli duyurusu ile “Türk Ticaret Kanunu ve şirket sözleşmesine uygun olarak yönetim organları tarafından daha önce toplantıya çağrılan anonim ve limited şirketlerin olağan genel kurullarının, erteleme kararı alınması amacıyla genel kurulun toplanması beklenmeksizin, yönetim organları tarafından alınacak bir kararla iptal edilmesi” imkânı tanınmıştır.

Ayrıca 20 Mart 2020 tarihli 2020/3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile “Ulusal ve uluslararası düzeyde açık veya kapalı alanda düzenlenecek her türlü bilimsel, kültürel ve sanatsal vb. toplantıların ve aktivitelerin nisan ayı sonuna kadar ertelendiği” hüküm altına alınmıştır.

Bununla birlikte; 17.04.2020 tarihinde Resmi Gazete ‘de yayımlanan 7244 sayılı Kanun’un 2. Maddesinin ç ve d bendi uyarınca  “dernek genel kurul toplantıları” ile  “kooperatif genel kurul toplantıları” nın 31.07.2020 tarihine kadar ertelendiği belirtilmiştir.

Bu nedenle; TTK Md. 409/f.1; “Genel kurullar olağan ve olağanüstü toplanır. Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır.” Şeklinde düzenlendiği üzere 31 Mart 2020 tarihine dek yapılması gereken anonim şirket ve limited şirket genel kurul toplantılarının akıbeti tartışma konusu olmuştur.

16.03.2020 tarihli İçileri Bakanlığı Genelgesinde “Sivil Toplum Kuruluşlarının (Dernek, vakıf) genel kurulları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının eğitimler dâhil insanları toplu olarak bir araya getiren her türlü toplantı ve faaliyetleri (icra-i zorunluluk gerektiren yönetim faaliyetleri hariç) 16.03.2020 pazartesi saat 24:00 itibariyle geçici olarak ertelenecek” ifadelerine yer verilerek, bilinçli bir şekilde sermaye şirketlerinin genel kurulları kapsam dışında bırakılmıştır.

Bu nedenlerle; sizleri anonim şirket ve limited şirket genel kurul toplantılarının bu süreçte gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği ve genel kurul toplantılarının gerçekleştirilmesinde nasıl bir yol izlenmesi gerektiği hakkında bilgilendirmek isteriz.

1. Şirket genel kurul toplantılarının 31 Mart 2020 tarihine kadar gerçekleştirilmemiş olması hukuka aykırı mıdır?

 Öncelikle TTK Md.409/f.1 uyarınca 31 Mart 2020 tarihine dek şirket genel kurul toplantılarının gerçekleştirilmesine dair hüküm emredici bir hüküm değil; DÜZENLEYİCİ HÜKÜMDÜR. Dolayısıyla anonim şirket ve limited şirket olağan genel kurul toplantılarının 31 Mart 2020 tarihine dek gerçekleştirilmemiş/gerçekleştirilememiş olması doğrudan hukuka aykırı bir durum doğurmayacaktır. Bu bağlamda olağan genel kurulun ilk elverişli zamanda yapılması sonradan alınan genel kurul kararlarının sıhhatine olumsuz etki etmeyecektir.

2. Genel kurul toplantısının 31 Mart sonrasında yapılması/31 Mart tarihine kadar toplantı çağrısı yapılmaması yönetim kurulunun sorumluluğuna neden olur mu?

T.C. Ticaret Bakanlığı 20 Mart 2020 tarihli duyurusuna göre çağrısı yapılmış genel kurulların yönetim/müdürler kurulu tarafından iptal edilebilmesi/ertelenmesi mümkün olduğu bir yerde çağrı yapmayan yönetim/müdürler kurulu üyelerinin sorumluluğu olmayacağı açıktır. Bu yönüyle çağrı yapmayan yönetim/müdürler kurulunun sorumlu tutulması yaşanılan süreç çerçevesinde pek mümkün gözükmemektedir.

Ayrıca yönetim kurulunun sorumluluğu kusur sorumluluğu esasına dayanmaktadır. Bu kapsamda;  T.C. Ticaret Bakanlığı’nın duyurusu da dikkate alındığında,  genel kurul toplantılarının gerçekleştirilememesi bakımından Koronavirüs(Covid-19) salgını mücbir sebep/beklenmeyen hal olarak değerlendirilebilecek ve genel kurul toplantısının 31 Mart 2020 tarihine dek yapılamamış olmasında yönetim kurulunun kusurunu ortadan kaldırabilecektir.

 Ancak; pay sahiplerinin, pay sahipliği haklarını kullanmalarını engellememek adına genel kurul toplantısının mümkün olan en erken tarihte yapılmasını tavsiye ederiz. Aksi takdirde; yönetim kurulunun sorumluğuna gidilebilecektir.

3.  Ticaret Bakanlığı Duyurusu genel kurulların yapılmasını yasaklamakta mıdır, bu süreç içerisinde yapılan genel kurul toplantılarının akıbeti nedir?

Söz konusu duyuru genel kurul toplantılarının yapılmasını yasaklamayıp tavsiye niteliği taşımaktadır. Kaldı ki; 7244 sayılı Kanun ile kar payı dağıtımına yönelik getirilmiş tedbirler de dikkate alındığında duyurunun ve kanun koyucunun genel kurul toplantılarının yapılmaması yönünde bir amaç taşıdığı söylenemez. 16.03.2020 tarihli İçişleri Bakanlığı Genelgesinde de bilinçli bir şekilde sermaye şirketlerinin genel kurulları kapsam dışında bırakılmıştır. Bu nedenle; hâlihazırda çağrısı yapılmış genel kurul toplantılarının gerçekleştirilmesi ve genel kurulun toplantıya çağrılması mümkündür.

 Ancak; 65 yaş ve üstü ile 20 yaş ve altı kişiler hakkında sokağa çıkma kısıtlaması getirildiği göz önüne alındığında; şirkette mevcut pay sahibi kişilerin bu kısıtlama kapsamında olması halinde genel kurul toplantısına katılamaması söz konusu olabilecektir. Bu şekilde bizzat katılamayacak pay sahipleri, vekâlet yoluyla kendilerini genel kurul toplantısında temsil ettirebilecek ve vekâleten genel kurul toplantısına katılabileceklerdir. Bu kapsamda toplantıya katılamayan veya kendilerini temsil ettiremeyen pay sahiplerinin  genel kurul kararına karşı iptal davası açabilecekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumda genel kurulda alınan (kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına uygun) kararların iptal edilebilmesi için pay sahibinin TTK m. 446/1-b’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekmektedir.

4. Çağrısı yapılmış genel kurul toplantıların ileri bir tarihe ertelenmesi mümkün müdür?

Yönetim kurulunun çağrı yapmasının ardından ikinci bir toplantı çağrısı ile genel kurul toplantısının gerçekleştirilmeyerek ertelenmesi mümkündür. Bu kapsamda yönetim kurulu yeni bir çağrıda bulunarak yapılan ilk çağrıyı geri alabilmeye yetkilidir.

 T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan 20 Mart 2020 tarihli duyuru ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve şirket sözleşmesine uygun olarak yönetim organları tarafından daha önce toplantıya çağrılan anonim ve limited şirketlerin olağan genel kurullarının, erteleme kararı alınması amacıyla genel kurulun toplanması beklenmeksizin, yönetim organları tarafından alınacak bir kararla iptal edilmesi imkânı tanınmıştır.

 Böylelikle; hâlihazırda toplantı çağrısı yapılmış anonim ve limited şirketlerin olağan genel kurul toplantıları, yönetim organları tarafından alınacak bir kararla iptal edilebilecektir.

5. Genel kurul toplantılarının elektronik olarak yapılması mümkün müdür, elverişli midir?

T.C. Ticaret Bakanlığı 20 Mart 2020 tarihli duyurusu ile şirketlere genel kurullarını elektronik ortamda gerçekleştirmelerini tavsiye etmiş ve esas sözleşmelerinde hüküm bulunmasa dahi genel kurulun elektronik olarak yapılabileceğini belirtmiştir.

 T.C. Ticaret Bakanlığı’nın söz konusu duyurusu tavsiye niteliği taşımakta olup genel kurula elektronik olarak katılmak pay sahibinin tercihine bırakılmıştır, pay sahibine tanınan bir imkân niteliğindedir. Ayrıca; TTK uyarınca şirketlerin genel kurul toplantılarını elektronik olarak yapabilmesi için esas sözleşmelerinde mutlaka bu yönde hüküm bulunması gerektiğinden Bakanlığın yalnız bir duyuru ile bu şekilde görüş bildirmesi de hukuki açıdan sorunludur.

Esas sözleşmesinde bu yönde hüküm bulunan şirketler elektronik genel kurul sistemi ile elektronik ortamda genel kurul toplantılarını yapılabilecektir. Buna karşın esas sözleşmesinde hüküm bulunmayan şirketler, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmadığı sürece, elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapamayacaklardır. Bakanlığın kararı TTK hükümlerine açıkça aykırıdır.

Ayrıca elektronik genel kurul toplantılarının tam olarak online yapılabildiği söylenemez. Zira asgari düzeyde pay sahibinin (toplantı başkanı vs.) ve bakanlık temsilcisinin katılımı ile fiziki ortamda toplantı gerçekleştirilmesini teminen, pay sahiplerinin genel kurul toplantılarına fiziki ortamda katılımda bulunmaksızın elektronik ortamda katılım sağlayabilirler. Sokağa çıkma kısıtlamasına tabi mevcut pay sahipleri açısından elverişli bir yöntem olarak değerlendirilebilir.

6. Genel kurul kararları sirkülasyon/elden ele imza dolaştırma yoluyla alınabilir mi?

Anonim şirketler açısından elden ele sirküle şekilde genel kurul yapılması ve karar alınması mümkün değildir. Ancak anonim şirketlerde fiziken toplantı yapılmadan fiziken toplantı yapılmış gibi elden imza dolaştırarak bir karar alınır ve hiçbir ortak buna itiraz etmez ve dava açmazsa sonuçları yönüyle geçerli bir genel kurul toplantısı kararı alınmış olur.

Ayrıca anonim şirketlerde bazı genel kurul toplantılarına Bakanlık Temsilcisinin de bulunması zorunludur. Dolayısıyla Bakanlık Temsilcisinin bulunması gereken genel kurul toplantıları açısından bu şekilde bir uygulamaya gidilmesi mümkün değildir.

Tek ortaklı anonim ve limited şirketlerde (Bakanlık Temsilcisinin bulunmasına gerek olmayan toplantılar açısından) tek pay sahibi, genel kurul sıfatıyla yazılı olarak aldığı karar ile fiilen toplantı yapmadan genel kurul kararı alabilecektir.

 Diğer yandan TTK Md. 617/f.4 uyarınca limited şirkette fiziki bir genel kurul toplantısı yapılmaksızın sirkülasyon/elden ele imza dolaştırma suretiyle karar alınması mümkündür. Ancak; herhangi bir ortak tarafından sözlü olarak toplantı yapılması isteminde bulunulmaması gerekmektedir.

KÂR PAYI DAĞITIM KARARLARINA ETKİSİ

(Sarıkaya, 2020)17.04.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7244 sayılı Kanunun 12. maddesi ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Geçici Md.13 eklenmiştir. Söz konusu hüküm ise şu şekilde düzenlenmiştir;

 “GEÇİCİ MADDE 13 – (1) Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

 (2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.

 (3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.”

Yukarıda da açıkladığımız üzere; şirket genel kurullarının yapılması yasaklamamış ancak yapılacak genel kurullarda kâr payı dağıtımı kararlarına dair sınırlama getirilmiştir.

Bu kapsamda;

1. Genel kurul, yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtım yetkisi veremeyecektir.
2. 09.2020 tarihine kadar 2019 net dönem kârının %25’inden fazlasının kâr payı olarak dağıtılmasına karar verilemez.
3. 09.2020 tarihine kadar geçmiş yıllara ilişkin kâr ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez.
4. TTK Geçici Madde 13’ün yürürlük tarihi olan 17.04.2020 tarihinden önce genel kurul tarafından kâr payı dağıtımı kararı alınmış olması halinde; kısmen ödeme yapılmış yahut hiç yapılmamış ise; 2019 net dönem karının %25’ini aşan ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenmiştir.

Düzenlemenin gerekçesi “Ekonomik faaliyetlerin yavaşlaması, sınırların kapatılması, ekonominin hem arz hem de talep tarafında ortaya çıkan belirsizlikler sebebiyle salgının toplum sağlığı ve ekonomi üzerindeki etkileri henüz net olarak ortaya konulamamaktadır. Bu çerçevede, ihtiyatlılık politikası gereği olarak, şirket kaynaklarının nakit kâr dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerimizin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması amacıyla madde ile; 30.09.2020 tarihine kadar yapılacak kâr dağıtımına ilişkin düzenleme yapılmaktadır” olarak açıklanmıştır.

Ancak; her ne kadar kar payı dağıtımı 2019 net dönem kararının %25’ini aşamayacağı düzenlenmişse de ; “Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmiş +şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde ise”  pay sahibinin şirkete borçlanması TTK Md. 358 uyarınca mümkündür.

Ancak;  TTK m. 1530/1’de düzenlenen “Ancak, sözleşme uyarınca yerine getirilmesi gereken edimler için kanunun veya yetkili makamların koymuş olduğu en yüksek sınırı aşan sözleşmeler en yüksek sınır üzerinden yapılmış sayılır” hükmünün genel kurul kararlarına kıyasen uygulanmasının ve genel kurul kararının tamamının butlanı yerine kâr dağıtımı kararının en yüksek sınır olan %25 üzerinden alındığı sonucuna varılmasının menfaatler dengesine daha uygun olduğu kanaatindeyiz. Bu sebeple karar aleyhine butlanın tespiti davası açılması halinde mahkeme, kâr dağıtımı kararının kârın %25’ini aşan kısmı için butlanının tespitine ve dağıtım kararının kârın %25 üzerinden alındığının tespitine karar verebilir. (Sarıkaya, 2020)

Hatta TTK m. 369/1 uyarınca şirket menfaatlerini gözetmek yükümlülüğünde olan yönetim kurulu üyelerinin, bu bağlılık yükümlülükleri gereği TTK m. Geçici Madde 13/1’e aykırı olarak alınan genel kurul kararının yerine getirmeyerek pay sahiplerine kâr payı ödemelerini yapmamaları, gerekiyorsa genel kurul kararının butlanını tespiti davası açmalarını tavsiye ederiz. (Dural, 2020)

TTK Geçici Md.13’e aykırı ödeme yapılması halinde ise; TTK m. 512/TTK m. 611’deki şartlar çerçevesinde, pay sahipleri fazla/ yasağa aykırı aldıkları kar paylarını iade etmekle yükümlü olabilecektir. Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin/müdürlerin TTK m. 553 vd. maddeleri uyarınca sorumluluğu gündeme gelebilecektir. Bu durumda yönetim kurulu üyeleri şirkete, pay sahiplerine ve şirket alacaklarına verdiği zarardan sorumlu olacaktır.(Dural,2020)

Saygılarımızla,

Karaman//Bulduk Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Kaynakça

1. Dural, D. H. (2020, 04 20). COVID-19 Salgını Nedeniyle Türk Ticaret Kanunu’na 7244 Sayılı Kanunla Eklenen Geçici 13. Madde ile Sermaye Şirketlerinde Kâr Dağıtımına Getirilen Sınırlamalar.https://blog.lexpera.com.tr/covid-salgini-nedeniyle-ticaret-bakanliginin-duyurusu-uzerine-dusunceler/#fn5(bakınız…)
2. Sarıkaya, D. S. (2020, 04 07). Koronavirüs (COVID-19) Salgını Sebebiyle Ticaret Bakanlığı’nın Sermaye Şirketlerinde Kâr ve Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkındaki Duyurusu Üzerine Düşünceler. https://blog.lexpera.com.tr/covid-19-salgini-nedeniyle-turk-ticaret-kanununa-eklenen-gecici-13-madde-ile-sermaye-sirketlerinde-kar-dagitimina-getirilen-sinirlamalar/#fn3 (bakınız…)